BAB 1
PENUBUHAN PARTI
ISLAM SE-MALAYSIA (PAS)
Mesyuarat Jawatankuasa Agung UMNO
pada 16 Julai 1949 bersetuju menubuhkan jawatankuasa bahagian agama yang
dipimpin oleh Sheikh Abdullah Fahim. Beliau dibantu oleh Sheikh Abdul Jalil
Hassan, Ustaz Salleh Osman, Tuan Guru Haji Mohamad bin Haji Hitam, Tuan Guru
Ahmad Mahir, Tuan Guru Abdul Rahman Merbuk, Haji Mohamad Bin Sidin dan Haji
Abdul Aziz bin Abdul Salam.
Pada tahun 1951, UMNO dikecohkan oleh
kesanggupan Tunku Abdul Rahman menerima dana daripada hasil loteri. Sheikh
Abdulllah Fahim dan anaknya, Ahmad Badawi menentang penerimaan tersebut.
Sebelum itu, Tuan Guru Haji Ahmad
Fuad Hassan ilmuwan yang berasal dari Terengganu dan rapat dengan Dato Onn
Jaafar tewas dalam pemilihan UMNO tahun 1951. Beliau selaku Pengerusi Badan
Agama UMNO menetapkan loteri adalah haram. Pada November 1951, satu panitia
penaja ‘kesatuan ulama’ diltubuhkan di Bangunan Kelab Melayu Bagan, Seberang
Prai. Ahmad Badawi dan Tuan Guru Fuad Hassan antara yang turut terlibat. Pada waktu itu, Ahmad Badawi merupakan Naib
Ketua Pemuda UMNO manakala Tuan Guru Fuad Hassan merupakan anggota Jawatakuasa
Agung UMNO. Antara ulama lain yang terbabit ialah Tuan Guru Tuan Ahmad Tuan
Husein, Tuan Guru Ahmad Maliki dan Tuan Guru Mansor.
Apabila Tuan Guru Ahmad Fuad
Hassan melepaskan jawatan sebagai Yang
Dipertuan PAS, markaz PAS dipindahkan daripada madrasah Masriyah ke madrasah
Daeratul maarif Wataniyah hasil cadangan Ahmad Badawi.
Pensejarahan diatas membuktikan
bahawa PAS adalah sebuah parti berasaskan ulama. Kepimpinan ulama pada tahun
1981 merupakan proses pemugaran kembali ulama dalam PAS.
Ulama, Pondok
dan Politik Kepartian
Tuan Guru Hj Nik Abd Aziz Nik Mat (no. 2) menziarahi Almarhum
Tuan Guru Hj Omar Zuhdi Pondok Lanai,Baling,Kedah (no. 1). Turut bersama
antaranya adalah ulama' pondok Kedah yakni Almarhum Tuan Guru Hj Yahya Junid
(no. 4),Tuan Guru Hj Salleh Musa Pondok Sik,Kedah (no. 3) & Tuan Guru Hj
Abd Wahab Hassan/Tuan Guru Hj Awang Lanai (anak murid kepada Almarhum Tuan Guru
Hj Omar Zuhdi/no. 5)
- Ulama dan politik kepartian tidak dapat dipisahkan. Sekitar tahun
1945, Tuan Guru Haji Husein Che Dol daripada Madrasah al Akhlak al
Islamiyyah, Guar Chempedak, Kedah menjadi Presiden Kesatuan Melayu Kedah.
KMK disertai oleh Haji Abdullah Abas Nasution (Tanjung Pauh) dan Haji
Yahya Junid. Di Terengganu, Haji Wan Abdul Latif aktif dalam PKMM,
- Ulama Kedah sangat proaktif dalam organisasi. Mereka menubuhkan
Persatuan Ulama Kedah pada 9 Februari 1946 yang berpusat di Maktab Mahmud,
Alor Setar.
- Para ulama juga menentang Malayan Union. Di Kedah, Haji Abdul Rahman
Merbok, Haji Husein Langgar, Haji Ahmad Kodiang, Haji Idris Nor Alor Mengkudu, Haji Omar
Langgar dan Haji Yahya Kupang. Di Pulau Pinang, Haji Abdullah Fahim
manakala di Perak, Haji Abdul Samad Noh. Di Kelantan, Haji Ahmad Mahir.
- Apabila UMNO ditubuhkan, para ulama menjadi pendokong kuat UMNO.
Antara ulama yang menyertai UMNO ialah Haji Abdullah Fahim, Haji Yahya Junid,
Haji Ahmad Fuad, Haji Ahmad Maliki, Haji Ahmad Badawi, Haji Wan Abdul
Latif.
- Ada ulama memilih tidak bersama UMNO seperti Haji Abu Bakar al
Baqir. Beliau melahirkan organisasi Islam seperti Pusat Perekonomian
Melayu Semalaya (PEPERMAS), Majlis Agama Tertinggi SeMalaya (MATA),
Lembaga Pendidikan Rakyat (LEPIR) dan Hizbul Muslimin (Parti Islam Pertama
di Malaya).
- Anggota penting MATA ialah
Abdullah Fahim, Abu Bakar al Baqir, Ahmad Hussein dan Hussein Che Dol.
- PEPERMAS merancang menubuhkan Bank Pertanian dan Bank Kebangsaan
Melayu.
- PAS dilahirkan di ibupejabat UMNO Butterworth pada bulan Ogos 1951
ketika berlangsung Persidangan Alim Ulama UMNO ketiga. Ia bertujuan
menyatupasukan ulama agar dapat membimbing UMNO ke arah cita-cita Islam
disamping tempat kepada anggota PKMM dan Hizbul Muslimin yang dibubar.
Persidangan ini dibuka oleg Abdullah Fahim. Ucapan pembukaan Yang
Dipertua, Ahmad Badawi telah dibaca oleh Ahmad Maliki. Dalam persidangan
ini, nama Persatuan Islam SeMalaya dipilih dan Jawatankuasa dilantik
dengan Haji Ahmad Fuad selaku Yang Dipertua pertamanya.
- Banyak nama dicadangkan. Menurut TG Haji Mat Saman Kati, bekas Ketua
Hizbul Muslimin Kelantan antara nama dicadangkan adalah Nahdatul Ulama
Malaya (NA’AM). Nahdatul Ulama berada dalam gabungan parti MASYUMI. Ini
menunjukkan betapa kuat pengaruh ulama pondok dan aliran tradisionalisme
dalam PAS.
- Perlembagaan PAS yang merujuk kepada al Quran, as Sunnah,
Ijma’Ulamak dan Qiyas itu berakarkan kepada Perlembagaan Nahdatul Ulama
Indonesia. Ini menunjukkan PAS berpegang kuat pada Manhaj Ahli Sunnah Wal
Jamaah.
- Persidangan pertama PAS diadakan di Madrasah Dairatul Maarif, Kepala
Batas. Ahmad Fuad dikekalkan sebagai YDP. Dalam Mesyuarat Agung Khas
(1953) di Tanah Liat, Bukit Mertajam, Ahmad Fuad meletak jawatan sebagai
YDP kerana PAS tidak mahu menyertai
National Conference
anjuran Dato Onn. Disebaliknya PAS menyokong National Convention anjuran UMNO-MCA. National Convention turut disokong oleh Ahmad Badawi dan Ahmad
Maliki.
- Pada Persidangan PAS Ketiga (1954), di Titi Serong, Krian, Perak,
Dewan Ulama PAS ditubuhkan. Pada 15 Jun 1955, Persatuan Islam SeMalaya
didaftar sebagai Parti Islam SeMelaya. Dalam Pilihan Raya Umum pertama
Malaya, Haji Ahmad Hussein menang di Parlimen Krian, Perak mengalahkan
Haji Sulaiman Palestin (UMNO)
- Abu Bakar al Baqir tidak menyertai PAS. Abdullah Fahim Mufti Pulau
Pinang dan Seberang Prai (Sejak 1951) tidak aktif politik kepartian
sebelum pilihan raya umum 1955 lagi. Walaubagaimanapun, kemenangan Ahmad
Hussein di Krian dikatakan berpunca daripada fatwa Abdullah Fahim dimana
dinyatakan haram memilih calon Bukan Islam. Ini menyebabkan UMNO marah.
Tetapi Abdullah Fahim menafikan fatwa daripada beliau.
- Agak sukar memisahkan Ulama Pondok daripada politik kepartian.
Daripada dulu, mereka menyokong PAS
atau UMNO.
- Kebanyakan ulama pondok yang mulanya menyokong UMNO berhijrah ke
dalam PAS. Kebanyakan pimpinan PAS menganggotai lebih dari satu parti.
Pada 14 Ogos 1954, PAS telah menetapkan supaya pimpinannya tidak boleh
menjadi ahli parti lain serentak. Pada tahun 1954, Haji Yahya Junid Pondok
Padang Lumat dan Haji Othman Yunus dari Madrasah an Nahdah, Bukit Besar
meninggalkan UMNO dan menyertai PAS. Ada juga pimpinan PAS seperti Haji
Ahmad Badawi dan Ahmad Maliki memilih untuk kekal bersama Umno.
- Tuan Guru Haji Daud Meranti Kelantan, Tuan Guru Haji Abdullah Tahir
Bunut Payong (menantunya Tuan Guru Haji Hussein Rahimi) dan Tuan Guru Haji
Abdul Ghani Kubang Bembam menyertai PAS.
- Haji Abdullah Tahir dikenali guru kepada para guru bagi kebanyakan para
ulama di Kelantan. Beliau adalah murid tua Tok Kenali. Mesyuarat Agung PAS
keempat pada tahun 1955 diadakan di Madrasah Ahmadiah Bunut Payung. Ini
antara penyebab ramai ulama Kelantan tertarik dengan perjuangan PAS.
- Pondok terbesar di Kelantan rapat dengan PAS disebabkan pengasas
pondok Tuan Guru Haji Mustafa dan Tuan Guru Abdul Aziz dalam kalangan
pendokong PAS. Begitu juga Pondok Lubok Tapah dibawah Tuan Guru Haji
Abdullah dan Pondok Sungai Durian, Kuala Krai dibawah Tuan Guru Abdul
Rahman.
- Di Terengganu, TG haji Abdul Kadir Padang Midin, TG Haji Abdul Latif
Besut, TG Haji Abbas Tok Jiring, Haji Zainal Abidin Sura, TG Mat Shafie
Losong, TG Haji Umar Kampung Raja, TG Haji Shafie Durian Guling telah
menyertai PAS.
- Jaringan Pondok seringkali dikaitkan dengan [1] hubungan perkahwinan
antara keluarga para guru dan [2] hubungan guru dengan murid [3] hubungan
Manhaj ASWJ, Asya’irah-Maturidiyyah, feqah Mazhab Shafie dan tasawuf Imam
al Junaid al Baghdadi-Imam al Ghazali [4] mazhab politik ialah PAS.
- Parti Politik Islam perjuangan untuk umat termasuk bukan Islam.
Maka, ia tidak boleh terikat dengan aliran tertentu. Secara
perlembagaannya, PAS diikat dengan merujuk al Quran, as Sunnah, Ijma’
Ulama dan Qiyas. Walaupun elemen Ijma’ Ulama dan Qiyas dikatakan kurang dilazimi,
secara hakikatnya ia masih wujud dalam perlembagaan. Dalam politik,
kepelbagaian di luar konteks parti politik dan perbezaan aliran boleh
memusnahkan politik umat Islam. Maka, pertembungan mestilah dalam konteks
parti politik dan diselesaikan oleh Majlis Syura Ulama.
- Kita tidak nafi usaha baik organisasi baru seperti NA’ AM dan Ruwaq
Jawi yang cuba memisahkan antara pengajian ilmu dengan politik kepartian.
Usaha ini bukannya baru. Percayalah penubuhan sesebuah organisasi baru tidak
menyelesaikan masalah sebaliknya ia menambah ruang mewujudkan perpecahan
dalam politik umat Islam. Lebih teruk, kelak berlaku pertembungan sesama
sendiri dalam organisasi. Inilah yang berlaku dalam Jemaah Tabligh (antara
Amir vs Syura Alami) dan Madrasah Darul Ulum Deoband.
- Kita risau melihat organisasi berasaskan pengajian ilmu sendiri akan
menjadi organisasi berpolitik dan berpihak yang membentuk pengaruh,
kecenderungan dan proksi politik baru. Ia membetulkan kenyataan kata orang
tua, ‘yang kata tidak bermazhab itu
juga adalah satu mazhab’. Yang kata tidak berpolitik itu juga adalah
berpolitik. Sememang secara perlembagaan dan zahirnya bukan kelompok
politik tetapi kelompok mereka boleh berpihak.
- Kehadiran kelompok-kelompok baru berasaskan pengajian ilmu sahaja
menyebabkan mereka tertumpu kepada literal teks bukannya konteks. Mereka
melihat dari segi kitab tetapi tidak mampu mendepani realiti situasi dan
dinamika ijtihad politik yang ‘pragmatik’. Perbalahan mereka juga di luar
lingkungan adab boleh menjerumus agama ke lembah fitnah. Akhirnya,
perseteruan antara aliran pemikiran dan kelompok politik berterusan.
Bagaimana Menghadapi Politik Kepartian?
- Dalam politik kepartian berasaskan Islam seperti PAS, kita tidak
boleh meletakkan satu manhaj atau aliran kelompok tertentu dalam
perlembagaan atau agenda perjuangan parti kerana sesebuah parti Islam
mengikut realiti Malaysia dianggotai oleh pelbagai kelompok berasaskan
fikrah atau manhaj yang tersendiri. Setiap kelompok hanya perlu
mendominasi parti melalui persaingan dalaman tetapi tidak boleh menguasai
parti. Majoriti anggota parti perlu diberi penerangan bukannya menjadi
penghukum kepada sesiapa dalam parti Islam.
- Setiap kelompok dalam parti Islam perlu faham bahawa tujuan parti
politik Islam ialah menegakkan pemerintahan Islam (Negara atau Masyarakat
Islam), menerapkan perundangan Islam dan memakmurkan wilayah agar lebih
berkebajikan, sejahtera dan maju di bawah keredhaan Allah SWT. Parti Islam
untuk umat Islam dan rakyat daripada pelbagai kaum dan kelompok bukannya
kelompok atau aliran tertentu sahaja.
- Kita melihat tokoh-tokoh ulama ASWJ yang tegas dalam bab manhaj
aqidah Asya’irah seperti Arwah Tuan Guru Haji Salleh Sik masih kekal dalam
PAS kerana mereka tahu kelompok ASWJ Manhaj Asya’irah masih mendominasi PAS
berbanding kelompok lain seperti Syiah, Wahabi-Salafi dan lain-lain.
Bagaimana Para Tuan Guru Menyelesaikan Masalah?
- [1]Mereka tsiqah, wala’ dan akur keputusan Syura Ulama. [2]
Pertemuan peribadi antara ulama secara individu (selesai sendiri masalah
sesama mereka. Ini dilakukan oleh TG Nik Abdul Aziz dan TG Haji Abdullah
Lubuk Tapah jika mereka bertentangan pandangan ) dan [3] tawaquf (mereka
berehat) serta [4] mereka keluar daripada parti Islam.
- Ulama-ulama Alam Melayu, mereka bukan sekadar ulama tetapi para
pejuang politik di kawasan masing-masing. Syeikh Wan Ahmad al Fatani dan
Syeikh Daud al Fatani adalah pejuang politik.
- PRU Pertama Malaya pada tahun 1955 di kerusi Parlimen Krian, TG
Ahmad Hussein dicabar oleh murid beliau Haji Sulaiman Palestin. Semasa
pemilihan YDP PAS (belum didaftar) kali pertama, berlaku pertembungan
antara TG Abdullah Fahim dengan TG Ahmad Fuad. Haji Ahmad Fuad menang. Ini
menunjukkan pertembungan antara para ulama dalam politik kepartian adalah
perkara biasa.
Pertembungan ASWJ vs Wahabi-Salafi Dalam PAS
- Kehadiran kaum muda, kelompok Islah, kelompok wahabi dan kelompok
salafi dapat dikesan daripada awal penubuhan PAS lagi. Antara tokoh awal
tokoh Islah dalam PAS ialah Ustaz Abu Bakar al Asy’ari, Sheikh Ibrahim Aqibi (1952) dan
Ustaz Ahmad Long.
- Tahun 1952, Dewan Ulama PAS dibawah Abdullah Fahim menganjurkan
Perjumpaan Sekolah Sekolah Agama Rakyat untuk menyatukan kedua-dua aliran.
Usaha ini menampakkan positif tetapi dikhianati dengan melaga-laga isu isu
khilaf seperti tahlil dan lain-lain.
- Kemudian Ahmad Fuad menganjur satu muzakarah (1953) tetapi gagal
kerana kaum muda tidak hadir.
Muzakarah menetapkan pendirian PAS adalah bermazhab dan memutuskan
ketetapan terhadap 16 masalah khilafiah. Begitulah juga satu lagi muzakarah dianjurkan oleh
Ibrahim Aqibi tetapi tidak dihadiri oleh kaum tua. Penyatuan kedua-dua
aliran dilihat gagal sehingga muncul zaman Dr Burhanuddin al Helmy.
- Dr Burhanuddin menjadi Yang Dipertua PAS pada tahun 1956. Beliau
merupakan tokoh islah dan kaum muda kerana pernah bersama Haji Wan Musa
dan Haji Abbas Mohd Taha dalam isu talfiq pada tahun 1937 di Kelantan.
Beliau dikatakan kembali kepada kelompok tradisionalisme setelah
mengamalkan kembali tareqat. Timbalan YDP, Prof Zulkifli Muhammad pula
mendapat tarbiah Ikhwan.
- Peralihan kepimpinan Ketua Dewan Ulama PAS Pusat daripada TG Haji
Husein Rahimi kepada Ustaz Haji Nik Abdul Aziz Nik Mat pada tahun 1968 dan
kembalinya pelajar lulusan agama lepasan universiti luar negara yang
diasuh oleh ‘tarbiah Ikhwan’ mengukuhkan lagi pemikiran salafi dalam PAS.
- Penyatuan kedua-dua aliran boleh berlaku disebabkan oleh:
a) Faktor pemimpin. Dr
Burhanuddin al Helmy sendiri mempunyai hubungan rapat dengan kelompok Islah dan
kelompok tradisionalisme. Tulisan bertajuk, ‘Bagaimana Islam Berpolitik’ dan
‘Ideologi Politik Islam’ dilihat satu regalia untuk menyatukan semua puak dalam
PAS.
b) Bermazhab Syafie dan
Asya’irah yang dianuti oleh majoriti anggota PAS mengendurkan radikalisme
salafi-kaum islah dalam PAS. Tokoh besar
kaum Islah, Ustaz Abu Bakar Ashaari yang dilantik sebagai Ketua Dewan Ulama
Perlis dilihat semakin kurang radikal.
c) Matlamat dan keutamaan
kedua-dua kelompok ialah menegakkan masyarakat Islam dan perundangan Islam
membolehkan kedua-dua meninggalkan perbezaan diantara mereka.
d) Berpegang dan merujuk kepada
sumber al Quran, As Sunnah, Ijma’ Ulamak dan Qiyas yang dijadikan hujah dan
dalil mengukuhkan kesepakatan dan permuafakatan kedua-dua kelompok. Segala
permasalahan dibawa ke dalam mesyuarat/muzakarah Dewan Ulama PAS untuk ditarjihkan.
- Al Banna menulis, ‘Sesungguhnya
perselisihan faham umat Islam ini bukan lagi seperti perselisihan ahli
falsafah dengan salafi dulu, Tiada guna lagi kita mencetuskan perselisihan
faham tersebut. Tinggalkan perselisihan tersebut. Dan kembali kepada al
Quran dan as Sunnah’.
- Perselisihan ‘kaum muda vs kaum tua’ mesti dihindari dan dihentikan.
Perselisihan faham diantara kelompok Islam pada hari ini semakin ‘halus’
dan mengelirukan. Kita telah menghadapi era ‘Islam vs Sekularisme:
Nasionalisme dan Materialisme’ dan ‘Islam vs Liberalisme dan Pluralisme’.
Kini kita masuk era ‘Islam vs Islam’. Islamis vs Islamis maksudnya ialah
semua mahu Islam tetapi perbezaan dari segi pelaksanaan dan pendekatan.
- Era ‘Islamis vs Islamis’
mengembalikan kita kepada zaman Khalifah Saidina Ali vs Saidatina Aisyah-Talhah-Zubair. Zaman
yang penuh fitnah yang mengelirukan dan mencelarukan pendirian politik
umat Islam. Setiap kelompok mempunyai dalil dan hujah berdasarkan al
Quran, as Sunnah, Ijma’ Ulama dan Qiyas. Dalam kedua-dua pihak Islam vs
Islam ini bertempur sesama sendiri, kelompok ‘musuh’ Islam bertepuk tangan
dan mengukuhkan kuasa.
- Kesepakatan dan permuafakatan dengan musuh musuh Islam dalam politik
demi kesejahteraan dan kebaikan rakyat secara keseluruhan dibenarkan. Ia
satu strategi ampuh bagi gerakan Islam. Tetapi mesti bersyarat. Asasnya
jangan segan dan malu mengemukakan hujah Islam. Jangan segan dan malu
mempertahankan Islam dalam perbincangan dengan musuh-musuh Islam tersebut.
Politik Takfir
- Pada tahun 1963, kerajaan Pusat menahan ulama pondok pro PAS dibawah
ISA. Antara ulamak tersebut ialah Haji Che Hassan, TG Mohd Nor Teliar
(didakwa pencetus fenomena takfir), Ustaz Nik Abdullah Arsyad, TG Omar
Daud dan Haji Abu Bakar. Mereka ditahan berikutan pengeluaran fatwa
mengkafirkan orang Islam yang melantik orang kafir sebagai pemimpin mereka
atau bersubahat dengan orang kafir.
- Haji Mohd Nor But dan Haji Mustafa Pasir Tumboh berada dalam PAS.
- PRU 1959, UMNO membawa ulama pondok seperti Haji Idris Alor Mengkudu,
Haji Omar Langgar dan Haji Tajudin Melaka untuk membantu kempen.
- Haji Abbas Tok Jiring dan Haji Abdul Kadir menyertai UMNO
Terengganu.
- PRU 1964, Haji Wan Abdul Latif Besut dan Haji Muhammad Kuala
Besut masuk UMNO. Haji Mohd Nor
Teliar dan Haji Omar Daud masuk UMNO setelah dibebaskan tahanan ISA. Che Hussein dan Nik Abdullah dalam
pilihanraya walaupun masih dalam tahanan.
Kesimpulannya
- Pengajian ilmu dan politik kepartian mesti seiring sejalan. Bukannya
bersifat terpisah antara kedua-duanya. Ia saling kuat memperkuat bukannya
saling lemah-melemahkan.
- Secara tradisinya, politik kepartian tidak dapat dielak oleh ulama
pondok.
- Pertembungan mesti diselesaikan melalui majlis syura dan muzakarah
para ulama.
No comments:
Post a Comment