Tindakan
yang paling radikal dilakukan oleh gerakan mahasiswa di negara ini ialah
merampas kuasa dan menawan kampus daripada pihak berkuasa dan pentadbir kampus.
Dua peristiwa rampasan kuasa mengemparkan negara ialah rampasan kuasa di
universiti Malaya ekoran peristiwa Tasek Utara dan rampasan kuasa di Institut
Teknologi Mara(sekarang UiTM) kerana peraturan ketat.
Memahami Konsep Rampasan Kuasa
Secara
umum, rampasan kuasa atau coup d’etat
dimaknai sebagai satu usaha yang dilakukan dengan menggunakan kekerasan atau
ugutan untuk menukar kerajaan demi perubahan pentadbiran dari peringkat akar
umbi sehingga ke peringkat pusat.[1][1] Ia biasa
dilakukan oleh pihak tentera.
Perkataan
rampasan kuasa dipercayai digunakan mulai tahun 1811, setelah Napoleon merampas
kuasa dalam Revolusi Perancis pada tahun 1799.
Pengkaji
ketamadunan, Samuel P Huntinton membahagikan rampasan kuasa kepada beberapa
jenis. Pertama Breakthrough coup d’ etat
iaitu rampasan kuasa yang hanya berlaku sekali dan membawa satu ideologi yang
mahu dikembangkan. Contoh revolusi China yang meruntuh kerajaan beraja, Dinasti
Manchu.
Kedua, guardian coup d’etat iaitu rampasan
kuasa yang dilakukan untuk menjaga keamanan dan kepentingan matlamat untuk memulihkan serta mepertingkatkan
kehendak rakyat. Rampasan ini juga cuba
menghapuskan korupsi, nepotisme dan kronisme. Ia bertujuan menwujudkan kerajaan
yang lebih baik. Sebagai contoh, kebangkitan Reformasi di Indonesia menjatuhkan
Presiden Suharto.
Ketiga, veto coup d’etat yang dilakukan oleh
tentera membatalkan penyertaan masyarakat dan mobilasasi tentera dalam
kerajaan. Contoh, tentera Chile menjatuhkan Presiden Salvador Allende Gossens
yang dipilih oleh rakyat.
Jenis
terakhir, bloodless coup d’etat yang
bertunjangkan kepada perjuangan tanpa kekerasan. Menubuhkan kerajaan tanpa
penentangan. Contoh rampasan kuasa tentera Thai terhadap Perdana Menteri
Thaksin Shinawatra.
Dalam
konteks gerakan mahasiswa, hemat saya mengariskan rampasan kuasa di universiti
ialah satu rampasan kuasa menjatuhkan pentadbiran universiti menyebabkan
campurtangan kerajaan, dimana kawalan kampus di bawah kekuasaan gerakan
mahasiswa. Kampus dikawal oleh gerakan mahasiswa, pergerakan dalam kampus
dikawal, pintu pagar dijaga dan dikuasai oleh mahasiswa. Suasana ini
menimbulkan ketegangan antara gerakan mahasiswa dengan kerajaan.
Dalam
sesebuah rampasan kuasa kampus, ketokohan pemimpin mahasiswa, kerjasama anggota
ketumbukan mahasiswa dan mood mahasiswa di kampus banyak mempengaruhi rampasan
ini.
Rampasan Kuasa di Universiti Malaya pada tahun 1974
Dalam
peristiwa setinggan Tasek Utara, pimpinan pelajar seperti Hishamuddin Rais, Abu
Zer Ali, Yunus Ali dan Adi Satria telah ditangkap bersama pimpinan Parti
Sosialis Rakyat Malaysia(PSRM) iaitu Setiausaha Agung PSRM Pusat, Syed Hamid
Ali, Mohd Amin Ahmad(Setiusaha PSRM Johor) dan Majid Yaakob(pemimpin tempatan)
pada 19 September 1974 atas alasan menganggu tugas pegawai kerajaan.
Penangkapan
itu menyebabkan PMUM berdemonstrasi selama 3 hari di depan Pejabat Perdana
Menteri bagi mendesak kerajaan membebaskan sahabat mereka yang ditangkap.
Perdana Menteri, Tun Abdul Razak enggan menemui wakil PMUM. FRU telah menyerang
peserta demonstrasi menyebabkan pelajar melarikan diri.
Sekembali
daripada demonstrasi, PMUM telah merampas kuasa dengan mengambil alih
pentadbiran Universiti Malaya pada 21 September 1974. Di bawah pimpinan
Presiden PMUM, Kamarazaman Yaakob bersama 2000 orang pelajar menyerbu bangunan
Canselori, pintu masuk universiti dan tempat strategik yang lain. PMUM telah
berbincang dengan Pemangku Naib Canselor, Ahmad Ibrahim dan Pengerusi Majlis
Universiti, Syed Alwi Syed al Hadi agar menyerahkan kuasa pentadbiran sementara
kepada PMUM.
PMUM mengadakan mesyuarat tergempar dengan
Jawatan Kuasa Asrama dan badan gabungan PMUM. Presiden menerangkan matlamat
rampasan kuasa itu ialah mengharapkan Canselor Permaisuri Agung berbincang
dengan PMUM supaya membebaskan semua mereka yang ditangkapm dalam isu setinggan
Tasek Utara. PBMUM dan PMIUM turut serta dalam mesyuarat itu tetapi menarik
diri setelah mesyuarat tersebut bersetuju membentuk Majlis Tertinggi
Sementara(MTS) PMUM. PMUM bercadang mengadakan majlis penerangan pada malam itu
di Dewan Tunku Canselor(DTC).
Pada
malam itu, suasana kecoh telah berlaku apabila sekumpulan mahasiswa yang
menggelarkan diri mereka sebagai Majlis Tindakan Nasional (MTN) telah menyerbu
Rumah Persatuan PMUM dan menangkap Presiden PMUM. MTN berjaya melakukan counter-rampasan
pada jam 8.00 malam bagi membolehkan Universiti Malaya dibuka pada esoknya.
MTNyang didokongi oleh kelompok nasionalis membahagikan tiga ketumbukan. Objektif merek ialah merampas kuasa daripada
golongan Sosialis sebelum jam 9.00 malam. Pada jam 8.45 malam, ketumbukan MTN
menawan rumah persatuan dan pusat keselamatan. Ketumbukan lain menawan pintu
masuk universiti
Menurut
Kamarazaman Yaakob, Presiden PMUM sesi 1973/74, MTN bertindak ganas telah
mengugut dan ‘menculik’ beliau dan ahli Majlis PMUM di rumah persatuan sebelum
dibawa ke DTC. MTN menggunakan keris, pisau, rantai dan kayu berpaku bagi
mengertak anggota MTS.Di DTC, Aziz Shamsudin, Presiden PBMUM mendesak Presiden
PMUM menarik balik rampasan kuasa dan Ungku Aziz memainkan isu bahasa sehingga
mencetuskan suasana tegang. Suasana tegang tersebut menyebabkan Presiden PMUM
mengambil keputusan menarik balik rampasan kuasa.
Pada 22
September 1974, MTN telah menyerah kuasa pentadbiran kepada pihak pentadbir
universiti. MTN mendapat sokongan PBMUM, PMIUM dan Kelab Silat
Gayung Universiti Malaya(KSGUM). Presiden MTN, Ahmad Abdul Latif dan
timbalannya Hamzah Zainuddin menjelaskan counter-rampasan dilakukan bagi
menghalang huru-hara di kampus apabila ditemui minit mesyuarat dan alatan untuk
membuat molotov milik PMUM. Pengaruh kerajaan dalam MTN kelihatan apabila MTN
mendapat sokongan penuh daripada kerajaan terutamanya Ghazali Shafie dan Dr.
Mahathir. PBMUM pula menyokong MTN kerana tidak mahu MTS diperkudakan oleh
pelajar sains yang ingin mengugurkan pelaksanaan Bahasa Melayu.
Suasana
di kampus masih tidak stabil apabila pelajar di kolej-kolej tertentu masih lagi
setia kepada pimpinan PMUM. Presiden Kolej kelima, Salehuddin Hashim dan
pelajar kolej tersebut menghalau pihak MTN yang mengunjungi kolej mereka.
Bagi membasmi pengaruh PMUM, pihak pentadbiran telah bertindak tegas ke atas
ahli Kelab Sosialis yang terlibat dalam rampasan kuasa itu.
Tindakan
susulan yang dahsyat oleh pihak pentadbiran universiti dengan mengantung PMUM
pada 25 September 1974 di bawah Seksyen 16 Akta 30. Kerajaan menyokong
tindakan Majlis Universiti mengantung PMUM dan sebuah pertubuhan yang
dikenali Badan Pemulihan Sementara diwujudkan bagi menjamin kebajikan pelajar.
Namun, pada 26 September 1974, PMUM menghantar memorandum agar keputusan Majlis
Universiti ditarik balik. Kamarazaman Yaakob menyatakan keputusan itu tidak sah
kerana menyalahi Perkara 6 Ceraian 51 perlembagaan universiti.
Rampasan Kuasa Mahasiswa di Institut Teknologi
Mara.
Selepas
pindaan AUKU 1975, gerakan pelajar semakin permisive terhadap isu nasional dan
kampus. Walau bagaimanapun, dunia pelajar digemparkan apabila pelajar ITM Shah
Alam dan kampus Jalan Othman, Kuala Lumpur merampas kuasa pada 6 Januari 1976.
Kejadian ini merupakan peristiwa pertama bagi gerakan pelajar menggugat kembali
keabsahan kuasa AUKU. Rampasan ini berlaku apabila pelajar tidak berpuas hati
terhadap pimpinan Dato Lokman Musa mengetatkan disiplin pelajar terutamanya
etika pemakaian yang melarang pelajar berambut panjang.
Mulai 5
Januari 1976, peraturan tatatertib baru bagi pelajar ITM akan dikuatkuasakan.
Ramai pelajar tidak bersetuju kerana bertentangan dengan hak asasi seseorang
pelajar. Bagi pelajar lelaki, potongan rambut tidak melebihi kolar, dilarang
memakai selipar dan baju panas semasa kuliah, dilarang memakai pakaian olahraga
di dewan makan. Pelajar lelaki harus memakai tali pinggang hitam, baju kemeja
dan kasut. Pelajar wanita tidak dibenarkan memakai pakaian menjolok mata
seperti mini skirt, pakaian jarang atau terlalu ketat. Dato Lokman memberi
amaran sesiapa yang ingkar akan dihukum seperti dilarang daftar, amaran, denda
$200, gantung atau disingkir.
Cadangan
Dato Lokman dikecam hebat oleh KSITM. Pelajar mempersoalkan tindakan Dato
Lokman kerana hanya golongan minoriti yang berambut panjang. Dato Lokman hanya
mementingkan perkara remeh dan pemakaian seseorang padahal persoalan ini
bukanlah penentu moralnya. Pemimpin KSITM, Rosman Abdul Hamid menegaskan KSITM
telah melakukan perubahan drastik dengan mengharamkan judi, majlis tari menari
pada tahun 1972. Mantan Presiden KSITM, Ibrahim Ali, menyatakan pihak pentadbir
perlu menyeru dan menggalakkan pelajar mengikuti peraturan bukannya mengambil
tindakan sekeras itu. Apa gunanya dilakukan di dalam kampus jika di luar kampus
terdapat arak, rasuah dan tarian bogel di kelab malam masih dibenarkan.
Tindakan Dato Lokman dilihat tidak perlu kerana KSITM telah menubuhkan kumpulan
dakwah bagi mengatasi gejala sosial.
Kebebasan
pelajar telah disekat dan pelajar telah menjadi remaja ke sekolah telah
menjatuhkan imej ITM sebagai institusi pengajian tinggi yang berasaskan
kebebasan intelektual.
Pada 5
Januari 1976, ITM dibuka untuk penggal pertama, pelajar senior mula tunjuk
perasaan bagi membantah cara pentadbir melaksanakan peraturan disiplin. Mereka
bertindak tidak mendaftar diri untuk kuliah kecuali pentadbir menarik balik
arahan sebagaimana dituntut KSITM. Seramai 1000 orang pelajar terlibat
dalam demonstrasi di dataran berhampiran Pejabat Pentadbiran ITM pada pukul
9.00 pagi. Presiden KSITM, Abdullah Baba menyatakan tindakan pentadbir ITM
tidak berunding terlebih dahulu dengan KSITM menyebabkan protes tersebut.
Sebaliknya peraturan tersebut diperbesarkan dalam media massa dan ia memberi
gambaran buruk kepada pelajar dan KSITM.
KSITM
telah memperjuangkan pemurnian akhlak dikalangan pelajar sejak tahun 1971.
Perkara yang dituntut KSITM adalah;
a. denda
$200 adalah keterlaluan sedangkan pelajar hanya menerima elaun $20
sebulan.
b. Jumlah
wakil pelajar telah dikurangkan dalam jawatankuasa[56] tersebut
daripada
6 kepada 3 adalah tidak relevan
c.
Jawatankuasa itu dipengerusi oleh Dato Lokman sendiri adalah sesuatu
yang
tidak adil.
Menurut
Syed Osman, KSITM tidak menentang keseluruhan cadangan tersebut tetapi
cara pelaksanaan kurang baik terutamanya ia diluluskan oleh pihak pentadbiran
tanpa perbincangan dengan KSITM.
Pada 7
Januari 1976, ITM Kuala Lumpur telah ditutup apabila pelajar telah menguasai
dan mengambil alih kampus di Shah Alam dan Jalan Othman di Petaling Jaya.
Seramai 4000 hingga 5000 pelajar menguasai kampus. Dato Mansor sebagai Pemangku
Pengerusi Majlis Pentadbir ITM menjelaskan tindakan itu disebabkan pelajar
menggunakan ‘tindakan paksaan’ dalam proses pendaftaran pelajar senior selama
dua hari. Pelajar di dalam kampus kekurangan bekalan makanan dan pelajar
yang ingin membeli makanan telah dihalang oleh pelajar senior. Para pemberita
yang cuba mendekati pagar telah dikejar oleh pelajar.
KSITM
telah menafikan keterlibatan mereka dalam penguasaan kampus itu. Presiden
KSITM, Abdullah Baba menyatakan pihaknya tidak menghalang pelajar dan pensyarah
balik ke kampus. Walau bagaimanapun, KSITM tidak mengiktiraf keputusan Dato
Lokman berikutan sidang tergempar pada 6 Januari oleh Dewan Siswa KSITM.
KSITM kesal dan terperanjat apabila Dato Mansor menutup ITM. KSITM telah
meminta Menteri Dalam Negeri, Dato Ghazali Shafie tidak menggunakan badan
beruniform dalam menyelesaikan isu ini. KSITM hanya bertindak sebagai pentadbir
keselamatan dan kebajikan pelajar apabila pihak pentadbiran meninggal kampus
jam 2.30 petang pada 6 Januari.
Pada 9
Januari, seramai 3000 orang pelajar telah keluar dari kampus jam 4 pagi tetapi
pihak pentadbir masih tidak dibenarkan masuk. Pelajar yang meninggalkan kampus
telah dicaci. Pihak pentadbir cuba memujuk pelajar yang belum meninggalkan
kampus dan memberi amaran mereka tidak akan dibenarkan mendaftar diri bila
kampus dibuka. KSITM telah menyerah kepada Dato Mansor bagi menyelesaikan isu
ini setelah perbincangan selama 5 jam. Pelajar mengemukakan beberapa
penyelewengan seperti masalah keciciran pelajar dan penggunaan duit pelajar
mesyuarat pentadbiran di Bukit Fraser.
Pada 10
Januari 1976, perwakilan pelajar bersama Pemangku Presiden Majlis Belia
Malaysia, Azaham dan Dato Lokman cuba memujuk pelajar. Dato Lokman merayu
sebanyak dua kali agar 120 pelajar menyerah diri dan kedegilan mereka
menyebabkan mereka disingkir. Semasa suasana tegang ini, polis menyerbu masuk
ke dalam kampus terutamanya di asrama kedua iaitu pusat gerakan pelajar.
Dr
Mahathir selaku Menteri Pelajaran mengelarkan pelajar tersebut Gestapo yang
memakai kain kuning di kepala sebagai pengecut kerana cabut lari meninggalkan
kumpulan dakwah dan wanita. Gestapo seramai 200 orang ini mengugut menelanjang
dan mencincang perempuan. Gestapo ini adalah sekumpulan pelajar radikal dan
militan. Perkara ini terbukti dengan penemuan senjata seperti kapak dan peluru.
Tindakan
pelajar ITM merampas kuasa dengan isu rambut mengecewakan kerajaan kerana kerajaan
kerugian $100,000 sehari. Tindakan pelajar itu dikecam oleh badan bukan
kerajaan seperti PERTIWI dan Lembaga Kebajikan Perempuan Islam. Ketua Satu
PERTIWI(Zakiah Hanum) sebagai contoh mengatakan pelajar berambut panjang tidak
manis dan melanggar tatasusila orang Melayu. Kenyataan PERTIWI bersifat
hipokrit kerana PERTIWI sendiri pernah mendesak kerajaan membatalkan arahan
pemakaian tudung di sekolah kerana tidak praktikal dan mahal. PMIUPM turut
mengkritik keras tindakan pelajar ITM. Setiausaha Agung PMIUPM, Zaki Ayoub
menjelaskan tindakan pelajar ITM itu mempertahankan amalan menyimpan rambut
panjang sebagai amalan jahiliah.
Walau
bagaimanapun, PMIUM dam PMUKM telah menyokong tindakan pelajar ITM. PMIUM telah
menyatakan tindakan pentadbir ITM sebagai mencabul hak kebebasan pelajar.
Sokongan terbuka PMIUM dinyatakan dengan menghantar surat bantahan kepada
akhbar tempatan dan pihak pentadbir ITM. PMIUM melihat krisis tersebut tidak
mengancam keselamatan dan boleh diselesaikan dengan diplomasi. Penjelasan PMIUM
disokong dengan kenyataan pengawal keselamatan yang menyatakan pelajar tidak
melakukan perkara buruk dan pelajar hanya tidak menyukai Dato Lokman. Walaupun
pos pengawal di pos bulatan, asrama 1 dan 2 diambil alih oleh pelajar, pengawal
keselamatan tetap dibenarkan bertugas.
PMIUM
menyokong usaha KSITM mendapat hak sebagai kesatuan yang mewakili pelajar ITM.
PMIUM juga mendesak Dato Lokman meletakkan jawatan dan menerima pandangan KSITM
yang tidak mengiktiraf kepimpinan Dato Lokman. Sokongan PMIUM merupakan
sokongan yang berterusan. PMIUM kesal penyingkiran 45 pelajar ITM pada 10
Februari 1976 yang disyaki perancang rampasan kuasa tersebut. Tindakan
menemuduga semula pelajar adalah tidak adil dan bertujuan buruk yang jelas
bertentangan dengan hak pelajar yang sah di sisi undang-undang perlu
dihentikan.
Pada 9
Februari 1976, Menteri pelajaran telah menubuh Jawatankuasa Penyiasat Krisis
ITM bagi menyiasat kejadian itu. PMIUM meragui ketelusan jawatankuasa ini sebagai
badan bebas. PMIUM mengusulkan agar satu badan bebas yang dianggotai badan
pelajar dan belia kerana golongan ini dilihat bersungguh-sungguh untuk mencari
penyelesaian yang adil.
No comments:
Post a Comment