Sepuluh kaedah dalam memahami pemikiran dan gagasan Sayyid Qutb

December 5, 2024

 APABILA kita berusaha untuk memahami pemikiran seorang tokoh besar seperti Sayyid Qutb, adalah penting untuk mengikuti beberapa kaedah yang memastikan penilaian yang adil dan menyeluruh. 

Di sini, kami kongsikan sepuluh kaedah penting yang perlu diikuti dalam memahami pemikiran dan gagasan Sayyid Qutb:

1. Memahami tokoh dalam konteks zamannya

Seseorang tokoh tidak boleh difahami hanya melalui perkataan atau tulisan mereka tanpa mengambil kira latar belakang sejarah, sosial, politik, dan budaya yang membentuk kehidupan mereka. 

Sayyid Qutb hidup pada zaman yang penuh pergolakan – penjajahan Barat, kemerosotan umat Islam, dan kebangkitan ideologi moden seperti komunisme dan sekularisme. Keadaan ini memberi kesan kepada pemikiran beliau dan cara beliau melihat masalah umat Islam serta penyelesaiannya. 

Tanpa memahami konteks ini, kita mungkin akan salah menilai pandangan beliau atau menganggapnya tidak relevan dengan zamannya.

2. Membezakan antara prinsip kekal dan pendekatan khusus

Pemikiran Sayyid Qutb perlu dibahagikan kepada dua aspek: prinsip-prinsip umum yang bersifat tetap dan pandangan-pandangan khusus yang berkaitan dengan keadaan semasa. 

Sebagai contoh, prinsip beliau mengenai keperluan umat Islam untuk kembali kepada al-Qur’an dan Sunnah adalah asas yang tidak berubah, namun pendekatan beliau dalam menghadapi cabaran zaman mungkin bersifat sementara atau situasional. 

Menyamakan kedua-dua aspek ini boleh menyebabkan kekeliruan dalam memahami pemikiran beliau secara menyeluruh.

3. Memahami asas pemikiran beliau

Pemikiran Sayyid Qutb berpaksikan kepada konsep al-Hakimiyyah, iaitu keyakinan bahawa kekuasaan dan hukum hanya milik Allah. 

Konsep ini menjadi tonggak utama dalam karya-karya beliau, khususnya Fi Zilal al-Qur’an dan Ma’alim fi al-Tariq. 

Memahami asas ini akan membantu kita menilai karya beliau secara lebih tepat, kerana kebanyakan pandangan beliau berkisar pada usaha untuk mengembalikan umat Islam kepada kedudukan al-Hakimiyyah.

4. Mengambil kira perkembangan pemikiran beliau

Pemikiran Sayyid Qutb tidak statik; ia berkembang seiring pengalaman hidup dan perubahan yang beliau alami. 

Sebagai contoh, tulisan awal beliau seperti al-Taswiir al-Fanni fi al-Qur’an banyak menumpukan aspek kesenian dan sastera, sementara tulisan-tulisan kemudian lebih menekankan perjuangan dan perubahan sosial. 

Oleh itu, kita perlu memahami karya beliau mengikut fasa perkembangan pemikiran beliau, bukan hanya dengan perspektif yang sama.

5. Menilai karya beliau secara keseluruhan

Pemikiran seseorang tokoh tidak boleh diwakili hanya oleh satu karya atau satu petikan. 

Sebagai contoh, membaca Fi Zilal al-Qur’an tanpa merujuk kepada Ma’alim fi al-Tariq atau tulisan lain boleh menyebabkan salah faham terhadap pandangan beliau. 

Setiap karya mempunyai fokus dan tujuan tersendiri, dan memahami keseluruhan pemikiran Sayyid Qutb memerlukan kajian terhadap semua tulisannya secara menyeluruh.

6. Memahami kritikan dan pertikaian terhadap beliau

Sebagai seorang tokoh kontroversial, Sayyid Qutb menerima banyak pujian, tetapi juga banyak kritikan. 

Sebahagian kritikan tersebut adalah adil, namun sebahagian lagi dibuat berdasarkan salah faham atau prasangka. 

Oleh itu, penting untuk kita menilai kritikan terhadap beliau dengan adil, serta membezakan antara kritikan yang berdasarkan hujah dan serangan yang berasaskan emosi atau kepentingan tertentu.

7. Menghindari pemahaman secara literal atau teksualis

Pemikiran Sayyid Qutb tidak boleh difahami hanya melalui bacaan literal tanpa mengambil kira konteks dan maksud sebenar yang ingin disampaikan. 

Sebagai contoh, apabila beliau berbicara tentang masyarakat jahiliyyah moden, istilah ini bukan bermaksud menafikan keislaman individu secara mutlak, tetapi lebih kepada kritikan terhadap sistem kehidupan yang tidak berlandaskan Islam. 

Pemahaman teksualis yang melulu boleh menyebabkan salah tafsir terhadap pandangan beliau dan membawa kepada kesimpulan yang tidak tepat.

8. Melihat pemikiran beliau sebagai satu gagasan perubahan

Pemikiran Sayyid Qutb bukan hanya sekadar idea-idea berselerak, tetapi satu gagasan perubahan menyeluruh yang berfokus pada membina generasi Islam yang memahami Islam secara syumul (menyeluruh). 

Pandangan beliau mengenai pembentukan individu Muslim, keluarga Muslim, dan masyarakat Muslim bertujuan untuk mengembalikan Islam ke tempat yang sewajarnya sebagai sistem kehidupan.

9. Mengambil kira aspek emosi dan pengalaman peribadi

Pemikiran Sayyid Qutb turut dipengaruhi oleh pengalaman peribadi beliau, seperti penderitaan di penjara, penyeksaan, dan keteguhan iman beliau ketika berhadapan dengan kezaliman. 

Aspek ini penting kerana ia memberi gambaran mengapa pandangan beliau kadang-kadang bersifat tegas atau keras. 

Misalnya, pengalaman beliau dalam penjara memperkukuhkan keyakinannya terhadap keperluan perubahan total dalam masyarakat Islam.

10. Tidak menerima atau menolak secara total pemikiran Sayyid Qutb

Akhirnya, kita tidak boleh menerima atau menolak pemikiran Sayyid Qutb secara total. Seperti mana-mana tokoh besar lain, beliau mempunyai kekuatan dan kelemahan. 

Yang penting adalah kita bersikap adil dalam menilai pandangan beliau, mengambil yang baik dan meninggalkan yang tidak sesuai, tanpa mencemarkan nama beliau atau memujinya secara berlebihan.

Kesimpulan

Memahami pemikiran dan gagasan Sayyid Qutb memerlukan pendekatan yang seimbang, kritikal, dan adil. Dengan mengikuti kaedah-kaedah ini, kita dapat menghargai sumbangan besar beliau kepada dunia Islam dan memanfaatkannya untuk kebaikan umat pada hari ini.

Ringkasan dan ubahsuaian daripada tulisan:

SHEIKH PROF DR WASFI ‘ASHUR ABU ZAID
Anggota Kesatuan Ulama Islam Sedunia

Disediakan oleh:
DEWAN PEMUDA PAS KAWASAN JASIN – HARAKAHDAILY 5/12/2024